GİRİŞ

Bölgenin antik dönemi hakkındaki tarihi-coğrafik ve epigrafik yayınlar, 19. yüzyıl gezginlerinden sonra, Crowfoot ve Anderson’un makalesinde (1899), French’in 1981’deki “Hac Yolu” çalışmasında, Mitchell’in 1986 tarihli kuzey Galatia epigrafik derlemesinde, ve Marek’in 2000 tarihli çalışmasında içerilen bazı yazıtlardan ibarettir. Nallıhan’dan bir kısım yazıt da, yine bu proje çerçevesinde, yakın zamanda ekibimiz üyeleri tarafından yayımlanmıştır (bkz. Yayınlar). Nallıhan’daki yakın dönem koruma çalışmaları ve Ioulioupolis’teki nekropolis kazısı 2009 yılından beri Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi tarafından yürütülmekte olup, bölgenin tarihine yönelik pek çok yeni malzemeyi ortaya çıkarmıştır.^[1]

2011 yılında, Ankara - Anadolu Medeniyetleri Müzesi eski müdürü Melih Arslan’ın davetiyle  çevreden toplanmış yazıtların bulunduğu Nallıhan’daki Ayhan Sümer Kültür Merkezi’ni ve Çayırhan’daki Ioulioupolis antik kentini, aynı müzede görev yapan ve her iki alandaki çalışmalardan sorumlu olan Mustafa Metin eşliğinde ziyaret ettik. 2011, 2012, 2013 yıllarındaki kısa ziyaretlerimiz sonrasında Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Biriminden destek alarak 2014 yılında bir yıllığına proje yapıldı. Bu süreçte araştırma ekibine Prof. Dr. N. Eda Akyürek Şahin, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Alkan, Yrd. Doç. Dr. Erman Gören; araştırma görevlileri ve asistanlar Fatma Avcu, Hüseyin Uzunoğlu, Erkan Taşdelen, Canan (Arıkan) Onur ve Yadigâr Doğan katılmışlardır. Ayrıca Euthimios Rizos da arazide değerli gözlemlerde bulunmuştur. Nallıhan’da kültür bahçesinde korunan ve Ioulioupolis kazısında bulunan tüm yazıtlar çalışılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda 4 adet makale üretilmiştir.

Bu proje çerçevesinde Nallıhan ve Ioulioupolis’in tarihi ve coğrafyası hakkında bilgi veren yazıtlar incelenmiştir. Ioulioupolis, Konstantinoupolis’ten imparatorluğun doğu eyaletlerine giden ve hem askeri amaçlarla hem de hac için kullanılan rotanın üzerindeydi. Kent, Anderson, Ram­say ve “Hacı Yolu” üzerine çalışan French’in dikkatini çekmiş olmakla birlikte, Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nden bir ekiple 2009 yılında başlatılan düzenli kazılara kadar kent içerisinde sistematik bir çalışma yapılmamıştı. Bu kazılarda ve buna ek olarak yine aynı müze personelinin yaptığı Nallıhan çevre koruma çalışmalarında kentin antik dönemine ışık tutabilecek pek çok yeni malzemeler bulunmuştur.

2010 – 2014 yılları arasında Nallıhan ve çevresinde yapılan epigrafik araştırmalar ve Ioulioupolis kazıları sonucu ele geçen 34 adet yazıt bu projeye dâhil edilmiştir. Bunun yanı sıra Eskişehir Müzesi’nden de, bir tanesi yine Ioulioupolis egemenlik alanına ait olması gereken, iki yazıt değerlendirmeye alınmıştır.